هشدار دانشمندان: خواب زیاد، دشمن پنهان مغز است

شاید برای شما هم سؤال باشد که آیا خواب بیش‌از‌حد می‌تواند برای بدن ما مضر باشد؟ پاسخ نگران‌کننده است: بله، به‌ویژه اگر فرد دچار افسردگی باشد.

دانشمندان می‌گویند افرادی که شب‌ها بیشتر از ۹ ساعت می‌خوابند، بیش از دیگران با کاهش عملکرد شناختی و افت حافظه مواجه می‌شوند. این اثر زمانی شدیدتر می‌شود که فرد، علاوه بر خواب زیاد، علائم افسردگی نیز داشته باشد. این پاسخ نگاه ما به خواب را تغییر می‌دهد و شاید مسیرهای تازه‌ای را برای حفظ سلامت مغز پیش پای ما بگذارد.

به‌گزارش نیواطلس، دانشمندان در پژوهشی تازه نشان می‌دهند که خواب، ممکن است یکی از عوامل خطرآفرین و مهارپذیر برای افت عملکرد شناختی در مبتلایان به افسردگی باشد. رابطه‌ی میان مدت‌زمان خواب و سلامت، به‌ویژه سلامت مغز، در سال‌های اخیر توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. شورای جهانی سلامت مغز، توصیه می‌کند که سالمندان برای حفظ عملکرد مطلوب مغزی، هر شب بین ۷ تا ۹ ساعت بخوابند.

گروه پژوهشگران از مرکز علوم سلامت دانشگاه تگزاس در سن‌آنتونیو، در مطالعه‌ی جدید خود به بررسی این پرسش پرداختند که آیا افسردگی می‌تواند بر رابطه‌ی میان مدت‌زمان خواب و توانایی‌های شناختی تأثیر بگذارد یا خیر.

دکتر سودا سشادری، مدیر مؤسس در مؤسسه‌ی گلن بیگز و نویسنده‌ی ارشد مطالعه، درباره‌ی یافته‌ها توضیح می‌دهد: «خواب طولانی، نه خواب کوتاه با ضعف در عملکرد شناختی کلی و مهارت‌هایی مانند حافظه، توانایی‌های دیداری فضایی و عملکردهای اجرایی ارتباط دارد. این ارتباط‌ها در افرادی که علائم افسردگی داشتند، چه دارو مصرف می‌کردند چه نمی‌کردند، قوی‌تر بود.»

داده‌های مطالعه از میان اطلاعات مربوط به ۱۸۵۳ شرکت‌کننده در پروژه‌ی بلندمدت «مطالعه‌ی قلب فرامینگهام» استخراج شد. این افراد که هیچ‌کدام سابقه‌ی زوال عقل یا سکته نداشتند و میانگین سنی‌شان نزدیک به ۵۰ سال بود، مدت زمان خواب شبانه‌ی خود را گزارش کردند. پاسخ‌ها به سه دسته تقسیم شد: خواب کوتاه (کم‌تر از شش ساعت)، متوسط (شش تا نه ساعت) و طولانی (بیش از نه ساعت). در ادامه، عملکرد شناختی آن‌ها از طریق آزمون‌های روان‌شناختی سنجیده شد.

شرکت‌کنندگان برای بررسی نقش افسردگی در رابطه‌ی میان خواب و سلامت مغز، بر اساس وضعیت روانی و مصرف دارو به چهار گروه تقسیم شدند: افرادی بدون علائم افسردگی و بدون مصرف دارو (گروه کنترل)، افرادی بدون علائم و با مصرف دارو، افرادی با علائم افسردگی بدون مصرف دارو و در نهایت، افرادی با علائم افسردگی و در حال مصرف دارو.

با وجود یافته‌های مهم پژوهش، طراحی مقطعی آن مانع از تشخیص رابطه‌ی علت و معلولی میان خواب و عملکرد شناختی می‌شود. همچنین، اتکا به گزارش‌های شخصی شرکت‌کنندگان درباره‌ی مدت خواب، می‌تواند با خطاهایی مانند بیش‌برآورد همراه باشد. افزون‌بر این موارد، غالب‌بودن شرکت‌کنندگان سفیدپوست در مطالعه، میزان تعمیم‌پذیری نتایج را به جمعیت‌های متنوع محدود می‌کند.

تیم پژوهشگران پیشنهاد می‌دهند که برای آشکارسازی رابطه‌ی زمانی میان اختلالات خواب و تغییرات شناختی، در آینده مطالعات طولی بزرگ‌مقیاس و چندوجهی انجام شود.

نتایج مطالعه در نشریه انجمن آلزایمر منتشر شده است.