زعفران چه خواصی دارد؟
زعفران چه خواصی دارد؟
زعفران، گران‌ترین ادویه جهان به‌شمار می‌آید. دلیل قیمت بالای زعفران روش دشوار برداشت است که فرایند تولید آن را پرهزینه می‌کند.
زعفران از گیاه کرکوس ساتیوس (Crocus sativus) برداشت می‌شود. درحالی‌که خاستگاه دقیق زعفران هنوز کاملاً مشخص نیست، حدود ۴ هزار سال است به علت خواص دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به مزیت‌های زعفران برای سلامتی که شواهد علمی در حمایت از آن‌ها وجود دارد، اشاره می‌کنیم.
۱. آنتی اکسیدان قوی
زعفران حاوی مقادیر چشمگیری از ترکیبات گیاهی است. این ترکیبات می‌توانند به‌عنوان آنتی‌اکسیدان عمل کنند؛ یعنی مولکول‌هایی که از سلول‌های بدن در برابر رادیکال‌های آزاد و استرس اکسیداتو محافظت می‌کنند.
برخی از آنتی‌اکسیدان‌های قوی موجود در زعفران عبارت‌اند از:
- کروسین
- کروستین
- سافرانال
- پیکروکروسین
- کائمفرول
شاید کروسین برجسته‌ترین آنتی‌اکسیدان موجود در زعفران باشد. کروسین مسئول رنگ قرمز زعفران است و پژوهش‌ها نشان می‌دهند شاید خواص ضدافسردگی داشته باشد و از سلول‌های مغز دربرابر آسیب پیشرونده محافظت کند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند سافرانال موجود در زغفران ممکن است در مقابله با شرایط زیر مفید باشد:
- التهاب
- آسم
- فشار خون بالا
- سرطان
- افسردگی
کائمفرول که در گلبرگ‌های گل‌های زعفران وجود دارد، نیز ممکن است به تقویت سیستم ایمنی کمک کند و از بدن دربرابر ویروس‌های مختلفی ازجمله موارد زیر محافظت کند:
- هپاتیت B
- آنفولانزا
- اچ‌آی‌وی
- ویروس سین‌سیشیال تنفسی
۲. ممکن است خلق‌وخو را بهبود بخشد و علائم افسردگی را درمان کند
زعفران به ادویه آفتاب معروف است و علت آن فقط رنگ خاص آن نیست، زیرا می‌تواند به بهبود روحیه نیز کمک کند.
مروری در سال ۲۰۱۹ نشان داد تأثیر زعفران در درمان افسردگی خفیف تا متوسط، مؤثرتر از دارونما است. مطالعات دیگری نیز نشان داده‌اند زعفران در درمان افسردگی به اندازه درمان‌های مرسوم افسردگی یعنی فلوکستین، ایمی‌پرامین و سیتالوپرام مؤثر است. علاوه‌براین، در مطالعات انجام‌شده، افرادی که زعفران مصرف می‌کردند، نسبت به گروه دیگر عوارض جانبی کمتری را تجربه کردند.
درحالی‌که این یافته‌ها امیدوارکننده به‌نظر می‌رسند، پیش از اینکه متخصصان بتوانند زعفران را به‌عنوان درمانی برای افسردگی توصیه کنند، لازم است مطالعات انسانی طولانی‌تر و بزرگ‌تری انجام شود.
۳. ممکن است خواص ضدسرطانی داشته باشد
به‌نوشته‌ی وب‌سایت هلث لاین، زعفران سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها است که به خنثی کردن رادیکال‌های آزاد مضر کمک می‌کنند. آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد با بیماری‌های مزمنی مانند سرطان ارتباط دارد. مروری در سال ۲۰۲۰ نشان داد زعفران و ترکیبات آن به‌طور انتخابی سلول‌های سرطانی را نابود کرده یا رشد تومور را سرکوب می‌کنند، ولی به سلول‌های سالم آسیبی نمی‌زنند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند این اثرات در انواع مختلف سرطان ازجمله موارد زیر مشاهده می‌شود:
- سرطان روده
- سرطان سینه
- سرطان ریه
- سرطان پروستات
- سرطان دهانه رحم
- سرطان خون
- سرطان مغز
کروسین آنتی‌اکسیدان اصلی موجود در زعفران همچنین ممکن است سلول‌های سرطانی را نسبت به داروهای شیمی درمانی حساس‌تر کند.
درحالی‌که این یافته‌ها امیدوارکننده هستند، پژوهش‌های بیشتری برای درک کامل اثرات ضدسرطانی زعفران مورد نیاز است.
۴. ممکن است سندرم پیش از قاعدگی را تسکین دهد
سندرم پیش از قاعدگی (PMS) اصطلاحی است که علائم فیزیکی، عاطفی و روانی‌ای را توصیف می‌کند که قبل از شروع دوره قاعدگی رخ می‌دهد. مروری از سال ۲۰۲۴ نشان داد زعفران ممکن است تأثیر مثبتی روی بخش‌های مختلف دستگاه تولیدمثلی زنان داشته باشد و علائم سندرم مذکور را تسکین دهد. قبل از مصرف زعفران برای درمان علائم PMS باید با پزشک مشورت کنید.
۵. ممکن است به عنوان افرودیزیاک عمل کند
افرودیزیاک‌ها غذاها یا مکمل‌هایی هستند که میل جنسی را افزایش می‌دهند. مطالعات نشان داده‌اند زعفران ممکن است خصوصاً در افرادی که داروهای ضدافسردگی مصرف می‌کنند، به‌عنوان تقویت‌کننده میل جنسی عمل کند.
۶. ممکن است اشتها را کاهش دهد و به کاهش وزن کمک کند
پژوهش‌ها نشان می‌دهند زعفران خصوصاً در افراد دچار چاقی، ممکن است به کاهش اشتها و مدیریت وزن کمک کند. به‌عنوان مثال، مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ نشان داد مصرف ۶۰ میلی‌گرم زعفران در روز به مدت ۱۲ هفته در مقایسه با دارونما، در کاهش شاخص توده بدنی، دور کمر و وزن مؤثرتر بود. پژوهشگران همچنین دریافتند که زعفران به بهبود سطح کلسترول خوب یعنی HDL و کاهش سطح تری گلیسیرید کمک می‌کند. به‌طور مشابه، مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۷ نشان داد مصرف مکمل عصاره زعفران به مدت ۸ هفته در کاهش اشتها، شاخص توده بدنی، دور کمر و توده چربی کل مؤثر بود.
